اگرچه اولین ارتباط ما با تصویر، ارتباط دیداری است، اما تجلی لایه ای عوامل متنی و نظام های نشانه ای که در تصویر بروز می یابند، می توانند گونه های حسی دیگر (حس شنیداری، لامسه و ...) را القا کنند.
زن سالخورده با چشمی بسته/ بسیار دیده، با نگاهی پر از گذشته و خاطره؛ نگاه از دوربین و ما برمی گیرد و با دست روی خود را می پوشاند. با نیمه و ناتمام گذاردن صورت خود در قاب، به تمرکز موزون دست هویت و معنا می بخشد. و بار آنچه را که در نگاه گریزانش تجلی نیافته است به دست رنج و راز انگشتانش می سپارد.
نمی خواهم بگویم که نگاه حذف شده است بلکه می خواهم بر این نکته تاکید کنم که -حرکت شکل گرفته درون عکس حرکتی نیست که بر اساس تعامل نگاه شکل گرفته باشد- اتفاقی از نوع هم آیی حسی رخ می دهد تا همه ی هیجان احساس یکجا بروز کند.
زن غیرتمندی که هیجان عواطفش را مهار کرده، در مقابل دوربین، چشمانش را می بندد و دست را حایل صورتش می کند. گویی از پشت نظام های سنتی سکوت اجتماعی زبان گشوده و حرف می زند!
کادر با مراقبت تمام، آن قدری از سوژه را نمایان می کند که عکس ابتر نمانده و احساس برملاشده در تنگنای گریز ناپذیر قاب، آسیب پذیری و شکنندگی سوژه را بر جسته تر می کند و همدلی بیشتری را در دل بیننده بر می انگیزد.
با آنکه کنش درونی عکس بیشتر به چهره مربوط است، اما دست در حالتی که عکس را در فرم قوام یافته و شکیل ساخته؛ شاخص شده است. مهمترین کارکرد جسمانه ای دست با حذف چرخه ی نگاه حس لامسه ی بیننده را تحریک می کند.
در نظر آلفرد استیگلیتس سنجه ی زیبایی زنان نه چهره یا دیگر اعضای آشنای بدن آنان که دست هایشان می باشد. (ناخن ها آذین دست هایند و آنها را از یکدستی و ملال بیرون می آورند، همان زیبایی پنهان قاب!)... رگ های برجسته و خطوط متقاطع تصویر ما را وا می دارد تا نگاه را بچرخانیم روی تمام عکس، روی خطوط خاطرات محو! (آن جا که پوست آب رفته است) همان چین و چروک های رازآمیزی که چشم را ساکن می کند و به فکر فرو می برد که او تمام ظرافت زنانه ی انگشتانش را صرف چه کارهایی کرده است؟!
رنج، زیرکانه لابه لای چین و شکن های دست، بر مدار فرم می چرخد. فرمی که قریحه ی آفرینندگی را بارور می کند. نگاه مدرن و خلاقانه ای که با لمس و نوازش اجزا و عناصر کادر، به جنبه های بصری عکس وسعت می بخشد.
با آنکه نگاه در عکس غایب است؛ اما این غیاب به معنای عدم نیست، بلکه فرصت زیباشناختی است تا هر بیننده ای بتواند با همه ی حواس به اشتراک رسیده ی خود در درون عکس و کنش موضوع (حفظ هویت اصلی و ریشه ای سوژه) به تفاهم برسد.
در عین این که عکس تن سنگینی از نارنگ سیاه دارد. هم تیرگی بجا و سنجیده است و هم درخشندگی آن که با سرشت درونی عکس خوانا و سازگار است. و به واسطه ی کنتراست نوری بین سر و صورت توجه بیشتری را برمی انگیزد و مفاهیمی چون غرور و شکیبابی را تداعی می کند.
* امروزه مباحثی که در نظریات هرمنوتیک عکس در باره ی تاویل چهره در عکس مطرح است، اصالت هویت را در رسانه ی عکاسی به چالش می کشد. از آنجاییکه عکس توان ورود به کنه وجود انسان و نمایش تمامی ابعاد جسم و روح و روان آدمی را ندارد. عکاسی هویت انسانی را منعکس نمی کند و در حالت ایده آل تنها بخش کمی از شخصیت و قسمت کمتری از هویت سوژه را تصویر می کند. و در بسیاری از شرایط آن چه در برابر دوربین اتفاق می افتد، نه بسته به شخصیت و هویت فرد که بیشتر ژستی در مقابل دوربین است.
در صورتی که عکاس شناخت وسیعی نسبت به سوژه ی خود داشته باشد و بتواند بر اساس پیش فرض هایی که در ذهن خود دارد، حالات او را در برابر دوربین پیش بینی و کنترل کند، می تواند تا حدودی به شخصیت شناخته شده ی (شخصیتی که در بین مردم بدان شهرت دارد) وی نزدیک شود. می توان ارزش گذاری های این ثبت را در چنین درون مایه هایی دانست که هنرمند عکاس برای بازنمودی از واقعیت آن شاتر زده است.
مسابقه پرتره مستقل / Awards 35- Annual Photography award- Top 10 *